زیباترین اذان ایرانی

تمامی این مطلب که نگاشته میشود نظر شخصی نگارنده است از دیدگاه موسیقی، جنس صدا و احساس که کاملا سلیقه ای است.

من تصور میکنم زیباترین اذان ایرانی برخلاف تفکر بسیاری از ایرانیان اذان مرحوم موذن زاده اردبیلی نیست.

منظورم از اذان ایرانی اذانی می باشد که توسط قاری های ایرانی سروده شده و از سبک و سیاق اذان های متداول در کشور های عرب زبان پیروی نمیکند.

اذان های عربی که در آنها به ولایت مولا علی (ع) شهادت نمی دهند و برخی از آنان مثل مرحوم غلوش قاری قرآن مصری به سفارش ایرانیان برای ایرانیان ساخته شد و شهادتین و ولایت و حجت بودت  علی (ع) در آن آورده شده است.

برخی از قاریان قرآن هم همان سبک و سیاق عربی را دارند و برخی از آنان سرعت خواندن اذان را تند کرده اند برای مواقعی که در صدا و سیما برنامه مهمی یا خبر مهمی قرار است پخش شود و اذان را سریع پخش میکنند و تمام میکنند.

اما در این میان دو موذن که در قالب اذان ایرانی اذان گفته اند در صدر هستند:

اذان موذن زاده ادبیلی و اذان مرحوم آقاتی

ابتدا به اذان مرحوم موذن زاده اردبیلی گوش میدهیم و آن را آنالیز میکنیم:

همانطور که میشنوید موذن زاده اردبیلی در ابتدا سه جمله دعایی را قبل از اذن می آورد که معمولا در صدا سیما این بخش حذف میشود.

بعد بانگ الله اکبر شروع میشود ، صدای موذن زاده، صدای صاف و با جلای بالا است. کم تیز است. تمام تحریر ها تحریر های حلقی هستند که از حنجره برخاسته شده اند.

اگر دقت کنید لهجه موذن زاده اردبیلی لهجه ای عربی است، مخصوصا آنجا که میگوید اشد ان مولا کلمه مولا را به لهجه عربی مَولا تلفظ میکند و بعد از تمام شدن کلمه مولا چیزی میگوید که معلوم نیست مولا نا  به معنی مولای ماست یا فقط صوت است.

اما نکته مهمی که به نظر من در شهادت به ولایت امیر المونین اذان موذن زاده را کمی متفاوت میکند، مکثب بسیار زیاد بعد از کلمه مولا برای نفس گیری است که در هر دو شهادتی که می دهد شاهد این مکث طولانی هستیم.

مرحوم موذن زاده همین گام را تا پایان حفظ میکند و حتی در پایان و گفتن لا اله الا الله در همین گام میخواند.

حال به اذان مرحوم آقاتی گوش میدهیم.

اذان مرحوم آقاتی زیباترین اذان ایرانی

جمله دعایی اول اذان مرحوم آقاتی بسیار کوتاه است و بانگ الله اکبر در گامی بلند تر اجرا میشود.

صدای مرحوم آقاتی اگرچه جلا و شفافیت صدای مرحوم موذن زاده اردبیلی را ندارد ولی یک نوع صدای مخملی است که بی مانند است. شبیه ندارد، مانند صدای مرحوم فرهاد مهراد در میان خوانندگان پاپ.

تحریرهای مرحوم آقاتی تحریرهای حلقی نیستند و به اصطلاح تحریرهایی هستند که از دیافراگم بر میخیزد. در هیچ واژه ای تلفظ عربی را شاهد نیستیم ، در کلمه مولا، همان مولانا را به گونه ای میگوید که مردم کوچه و بازار و خیابان میگویند لهجه عربی ندارد و مَولا نمیگوید و کلمه نا به معنای مولای ما به وضوح مشخص است.

زیباترین قسمت اذان مرحوم آقاتی که آن را از نظر من بسیار بالاتر از اذان مرحوم موذن زاده قرار میدهد، همین جاست.

شهادتین به ولایت و حجت مولا علی (ع) بر خلاف مرحوم موذن زاده ، پس از کلمه مولانا نه تنها هیچ مکثی برای تنفس مجدد ندارد بلکه زیر و بم صدا و تلفیق تحریر دیافراگمی و حلقی کاملا مشخص میکند که او این اذان را در دستگاه شور میخواند. بزرگترین دستگاه ردیفی موسیقی ایرانی.

در قسمت حی علی خیر العمل یک گام بالاتر میرود و آماده فرود در دستگاه شور میشود.

برای کسانی که با موسیقی ردیفی و دستگاه شور آشنایی ندارند کافیست به لا اله الا الله آخر گوش کنید و ببینید که چطور نرم فرود می آید.

اگر من به اذان مرحوم موذن زاده اردبیلی نمره ۶۰ از صد بدم به اذان مرحوم آقاتی نمره ۹۵ میدهم.  البته نمره صد را برای اذانی گذاشته ام که هنوز ما نشنیده ایم و شاید در آینده به گوشمان بخورد.  همچنین قابل ذکر است به اذان های دیگر که سبک و سیاق عربی دارند نمره ای زیر ۴۰ یا بین ۴۰ تا ۵۰ میدهم.